W październiku br. najprawdopodobniej wejdą życie zmiany dotyczące oskładkowania dla pracowników/zleceniobiorców delegowanych, a od 1 stycznia pojawi się płaca minimalna dla zleceniobiorców pracujących w Polsce. Warto zatem sprawdzić, które z nowych przepisów dotyczą opiekunów osób starszych.

Opiekun w Polsce bez wynagrodzenia minimalnego…

 Wprowadzona od 1 stycznia 2017 r. minimalna stawka wynagrodzenia dotyczyć będzie umów zlecenia (art. 734 k.c.) oraz umów o świadczenie usług, do których na podstawie art. 750 k.c. stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zlecenia. W nowej ustawie pojawi się wyłączenie dotyczące:

• usług opiekuńczych,
• umów dotyczących usług opieki domowej nad osobą niepełnosprawną, przewlekle chorą lub w podeszłym wieku.

Wyłączenie to dotyczy jednak tylko takiej sytuacji, gdy opiekun zamieszkuje wspólnie z podopiecznym w jego mieszkaniu lub domu, a ze względu na charakter sprawowanej opieki usługi są świadczone jednej osobie lub wspólnie zamieszkującej rodzinie nieprzerwanie przez okres dłuższy niż jedna doba. Rozwiązanie to jest jak najbardziej słuszne bowiem przede wszystkim uwzględnia trudności jakie wiążą się z ewidencjonowaniem czasu świadczenia usług przez opiekuna domowego.

Domy opieki z wynagrodzeniem minimalnym

Opisane powyżej wyłączenie nie będzie dotyczyło placówek świadczących całodobowe usługi dla osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych lub w podeszłym wieku, ale wyłącznie opieki domowej.

Dlatego w umowach z opiekunami świadczącymi usługi w domach opieki od przyszłego roku trzeba będzie określić sposób potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług. Sposobów na regulacje jest wiele i warto dostosować je do charakteru czynności zlecanych do wykonania – może to być stała liczba godzin, może być tabela rozliczeniowa lub rozwiązania oparte o określony w umowie sposób raportowania. Jednak na pewno trzeba będzie zadbać o dobre mechanizmy zabezpieczające przedsiębiorców przed zawyżaniem godzin świadczenia usług przez zleceniobiorców i osoby wykonujące usługi.  Przedsiębiorca będzie musiał przechowywać dokumenty określające sposób potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług oraz dokumenty potwierdzające liczbę godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług przez trzy lata od dnia, w którym wynagrodzenie stało się wymagalne.

Naprzemienna aktywność

Opiekunowie, którzy delegowani są za granicę bardzo często wykonują pracę w dwu krajach np. w Polsce i w Niemczech. Warto pamiętać, że jeżeli praca w Polsce nie będzie polegała na świadczeniu usług opieki wyłącznych z obowiązku zapewnienia płacy minimalnej to za wykonywanie usług w Polsce trzeba będzie zleceniobiorcy zapłacić minimalne wynagrodzenie. Warto pamiętać przy tym, że w nowych przepisach wprowadzono wyjątek dotyczący wynagrodzenia prowizyjnego, a zatem jeżeli usługi świadczone w Polsce są usługami których charakter pozwala na prowizyjne wynagrodzenie to wprowadzenie takiego modelu będzie jak najbardziej możliwe. Wynagrodzenie prowizyjne musi być jednak ukształtowane prawidłowo aby przedsiębiorca nie naraził się na zarzut obejścia przepisów.

Zmiany w oskładkowaniu

 Niepokojące zmiany proponuje MRPiPS w w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Proponowane nowe brzmienie § 2 ust. 1 pkt. 16 rozporządzenia wskazuje, że dotyczy wyłącznie „pracowników, których wynagrodzenie jest wyższe niż przeciętne wynagrodzenie”. Rodzi to uzasadnioną wątpliwość, czy zwolnienie o którym mowa w tym przepisie będzie można zastosować w przypadku gdy wynagrodzenie pracownika lub zleceniobiorcy jest niższe od kwoty przeciętnego wynagrodzenia tylko na skutek tego, że okres przebywania za granicą był krótszy niż pełny miesiąc.

Dotychczas w przypadku, gdy praca za granicą była wykonywana przez cześć miesiąca, np. z powodu rozpoczęcia lub zakończenia pracy, choroby lub urlopu bezpłatnego, minimalna podstawa wymiaru składek zmniejszana była proporcjonalnie, zgodnie z art. 18 ust. 9 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 r.  Za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez cześć miesiąca, kwota najniższej podstawy wymiaru składek zmniejszana była proporcjonalnie poprzez podzielenie jej przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i pomnożenie przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu. W związku z tym, jeżeli pracownik lub zleceniobiorca w maju 2016 r. przebywał za granicą przez 20 dni w miesiącu (01.05.2016 do 20.05.2016 r.) to kwotę najniższej podstawy wymiaru składek (w tym wypadku będzie to prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej) podzielić należało przez liczbę dni miesiąca (31 dni w przypadku maja) i pomnożyć się przez liczbę dni oddelegowania (zgodnie z przykładem 20 dni).

Dopiero po takim ustaleniu wysokości postawy wymiaru składek następowało sprawdzenie czy faktycznie wypłacony przychód pracownika był wyższy czy też niższy od proporcjonalnie wyliczonej podstawy wymiaru składek.

Proponowana zmiana ma doprowadzić do tego, że zwolnienie dotyczyć będzie wyłącznie osób których wynagrodzenie jest wyższe niż przeciętne. Wszystko wskazuje na to, że przepis ten nie będzie miał w ogóle zastosowania do osób których wynagrodzenie jest niższe wyłącznie z powodu krótszego niż miesięczny przebywania za granicą lub pracy w niepełnym wymiarze czasu.

Płaca minimalna w Niemczech w górę

Warto także pamiętać, że od 2017 roku płaca minimalna za godzinę w Niemczech wzrośnie o 34 eurocenty do 8,84 euro.

Autor: Joanna Torbé, adwokat