Gospodarka europejska poddawana jest coraz większej regulacji, nie tylko na szczeblu unijnym ale i krajowym. Przykładem państwa, wprowadzającego coraz więcej restrykcji prawno-administracyjnych na tym polu, obok Niemiec jest Francja.

Carte BTP dla delegowanych z sektora budowlanego

W tym roku ważną zmianą dla pracodawców delegujących pracowników sektora budowlanego do Francji jest wprowadzenie dowodu (karty) tożsamości zawodowej (une carte professionnelle pour lutter contre le travai illégal, Carte BTP). Dokument ma stanowić narzędzie kontroli, mające przede wszystkim przeciwdziałać nielegalnemu zatrudnieniu w budownictwie, które dotyczy głównie pracowników delegowanych.  Karty będą wydawane przez Kasy urlopowe (Caisse du réseau Congés Intempéries BTP).

We Francji pracownicy delegowani od lat oskarżani są o powodowanie „dumpingu socjalnego”. Obecnie pracownicy tacy opłacani muszą być tak samo jak miejscowi. Ich pracodawcy płacą jednak składki socjalne w krajach ich pochodzenia. Ich liczbę szacuje się na 250-300 tysięcy. Jacques Chanut, prezes francuskiej Federacji Budownictwa szacuje, że drugie tyle pracuje nielegalnie. Według raportu francuskich senatorów dzięki różnicom w tych składkach przedsiębiorstwo budowlane zmniejsza koszty o 30 %, zatrudniając Polaków zamiast Francuzów. Karta tożsamości zawodowej ma być jednym z instrumentów przeznaczonych do skuteczniejszego zwalczania nielegalnej pracy i nieuczciwej konkurencji w życiu społecznym.

Wprowadzenie tego instrumentu, stanowi swoistą odpowiedź na zgłaszane już od dawna postulaty Federacji budownictwa, która walczy z nielegalną pracą i chce ograniczenia konkurencji ze strony pracowników rumuńskich, polskich i portugalskich, którzy są średnio o 25-30% tańsi, nawet gdy pracują legalnie. Pracownicy mają go posiadać od momentu podjęcia pracy, co wprowadzi nowe formalności i może być przyczyną opóźnień, gdyż ten dokument ma być wydawany osobom, które nie przebywają jeszcze we Francji.

Kim są pracownicy zobligowani do posiadania Karty BTP?

Są to pracownicy, którzy wykonują bezpośrednio lub w sposób zorganizowany [brygadziści], nawet sporadycznie, okazjonalnie lub pomocniczo roboty budowlane lub roboty publiczne.

Z obowiązku posiadania karty zwolnieni są pracownicy, którzy nigdy nie przebywają na terenie budowy.

Z obowiązku tego mogą być także zwolnieni, nawet jeśli regularnie przebywają na terenie budowy:

• pracownicy działu handlowego i działu wsparcia przedsiębiorstwa (zarządzanie płacami, zarządzanie ryzykiem, konserwacja, pracownicy działu ochrony, działu zamówień, działu inwentaryzacji, itd.), nawet jeśli są oni na stałe obecni na miejscu budowy pod warunkiem, że nie wykonują sporadycznie, okazjonalnie lub pomocniczo robót budowlanych lub robót publicznych
• pracownicy nie pracujący fizycznie i nie nadzorujący bezpośrednio pracy na terenie budowy
•  praktykanci, ich opiekun powinien mieć możliwość przedstawienia jakiegokolwiek dokumentu poświadczającego statut praktykanta w wypadku kontroli.
•  pracownicy zajmujący się porządkowaniem i sprzątaniem terenu budowy, jeśli wykonują czynności po upływie terminu realizacji projektu budowlanego
•  pracownicy, którzy przebywają na terenie budowy a którzy są: architektami, geodetami, koordynatorami w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz kierowcami samochodów dostawczych.

Jak wygląda karta?

Dokument ma mieć postać karty kredytowej wyposażonej w kod QR (elektroniczny chip). Karta tożsamości zawodowej powinna zawierać następujące dane:

• imię i nazwisko oraz płeć pracownika;
• zdjęcie pracownika;
• nazwę firmy lub imię i nazwisko pracodawcy;
• logo firmy, jeśli firma sobie tego życzy;
• numer SIREN (9 cyfrowy numer identyfikacji biznesowej, dla przedsiębiorstw zarejestrowanych na terenie Francji);
• numer karty oraz datę jej wystawienia;
• współrzędne UCF CIBTP (Union Des Caisses De FrancesConge Intemperies BTP to jest Kasy Urlopowej, jako organu wydającego dokument);
• datę rozpoczęcia i zakończenia pracy na terenie Republiki Francuskiej;
• kod kreskowy umożliwiający sprawdzenie ważności karty jak i informacji na niej zawartych tylko i wyłącznie przez organy kontrolne.

Dla pracowników Agencji Pracy Tymczasowej z siedzibą we Francji: karta zawiera także oznaczenie: „pracownik tymczasowy, zatrudniony przez APT”. W przypadku pracowników oddelegowanych przez spółki z siedzibą poza granicami Francji: karta zawiera odpowiednio zapis: „pracownik oddelegowany” lub „pracownik tymczasowo oddelegowany przez APT”. Każdy pracownik ma posiadać własną kartę.

Jak spełnić nowy obowiązek?

Proces aplikowania o kartę jest w pełni zdematerializowany. Aplikować o kartę można wyłącznie przez Internet. Aby zamówić kartę spółka lub pracodawca musi najpierw utworzyć konto na stronie Cartebtp.fr. Otwarcie konta jest równoznaczne z podaniem danych osoby upoważnionej przez spółkę do zgłaszania w jej imieniu pracowników i dokonywania opłat za wyrobienie karty. Firma może również wyznaczyć osobę trzecią do zarządzania kartami BTP, upoważniając ją do otworzenia konta Administratora, który następnie poprzez delegacje (wyznaczenie Użytkownika) będzie mógł składać wnioski o wydanie kart BTP i dokonywać płatności za te karty.

Należy podkreślić, że procedura aplikowania o kartę związana jest z tym czy spółka ma siedzibę we Francji czy też jest spółką mającą siedzibę poza terytorium Francji, czy też jest Agencją Pracy Tymczasowej z siedzibą we Francji. Obowiązek ten bowiem powstaje w innych przedziałach czasowych. W przypadku spółki mającej siedzibę na terenie Francji musi ona wystąpić o kartę w momencie zatrudnienia nowego pracownika. W przypadku Agencji Pracy Tymczasowej z siedzibą we Francji, obowiązek ten powstaje przed rozpoczęciem zlecenia przez pracownika, o ile nie posiadał on już wcześniej takiej karty. W przypadku spółek i APT mających siedzibę poza terytorium Francji, obowiązek powstaje po dokonaniu zgłoszenia delegowania pracowników, których to dotyczy, a koniecznie przed datą rozpoczęcia okresu oddelegowania.

Aspekt ten wpływa także na okres ważności karty. W przypadku pracowników zatrudnionych przez spółki z siedzibą na terenie Francji, karta jest ważna do końca umowy o pracę (umowa na czas określony lub umowa na czas nieokreślony) lub do końca ostatniej umowy w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z następującymi po sobie przedłużeniami umów (bez przerwy między jedną a drugą).W przypadku pracowników zatrudnionych przez Agencje Pracy Tymczasowej z siedzibą we Francji karta jest ważna przez pięć lat od momentu jej wydania, zaś w przypadku spółek mających siedzibę poza terytorium Francji, od początku do końca okresu oddelegowania.

Dla każdego przypadku oddelegowania konieczne jest wyrobienie nowej karty. Jest to dość klarowne w przypadku dłuższych okresów oddelegowania. Problem może powstać w przypadku pracowników, którzy są oddelegowani kilka razy w miesiącu na krótkie okresy wynoszące od kilku do kilkunastu dni takich jak np. monterzy. Jeśli praktyką stanie się aplikowanie o kartę przy każdym pobycie takiego pracownika na terenie Republiki Francuskiej, może to okazać się zbyt dużym obciążeniem finansowym dla pracodawcy.

Płatny obowiązek

Wysokość opłaty za wyrobienie karty wynosi 10.80 Euro. Opłata ta jest uiszczana przez pracodawcę (lub w stosownych przypadkach, przez spółkę użytkownika) w momencie składania wniosku. Bez uiszczenia opłaty nie jest możliwe zatwierdzenie wniosku o wydanie karty. Opłata za wyrobienie karty jest taka sama bez względu na rodzaj przedsiębiorstwa i miejsce (kraj) jego siedziby, status pracownika oraz liczbę kart, o którą dany pracodawca prosi. Po dokonaniu opłaty, dla każdego pracownika, dla którego złożono wniosek o kartę BTP, firma otrzyma zaświadczenie imienne (dokument PDF), które należy wydrukować i przekazać pracownikowi w celu okazania w przypadku kontroli. Dokument ten jest ważny jeszcze przez 72 godziny od momentu przekazania kart BTP firmie.

Płatność ma formę wyłącznie bezgotówkową. Można ją wykonać na dwa sposoby: albo kartą kredytową za pośrednictwem bezpiecznego modułu płatności albo przelewem bankowym. Wysokość opłaty została obliczona tak, że może ona obejmować jak najdokładniej wszelkie koszty związane z produkcją karty. Koszty te obejmują nie tylko produkcję i wysyłkę kart, ale także utrzymanie systemu informatycznego, zarządzania administracyjnego i finansowego związanego z procedurą aplikowania i wyrobienia karty. Drukowanie kart odbywać się będzie na północy Francji, w Flers-en-Escrebieux.

Jeżeli karta zawodowa zostanie zniszczona podczas użytkowania, pracodawca musi ją odesłać na wskazany adres w celu jej unieważnienia i zniszczenia oraz złożyć prośbę o wydanie nowej karty. Jeżeli karta zostanie zgubiona lub skradziona, pracodawca musi to zaznaczyć na stronie internetowej Cartebtp.fr. Stara karta zostanie unieważniona i pracodawca musi złożyć prośbę o wydanie nowej karty. W przypadku zakończenia umowy o pracę (na czas określony która nie została odnowiona lub przedłużona umową na czas nieokreślony), lub w przypadku odejścia pracownika, karta musi zostać unieważniona i pracodawca jest zobowiązany do jej odesłania do serwisu kart BTP w celu jej zniszczenia.

Posiadacz karty musi okazać ją w trakcie kontroli

Według artykułu R8294-5 francuskiego kodeksu pracy, posiadacze karty zawodowej BTP lub atestacji tymczasowej są zobowiązani do jej bezzwłocznego pokazania na każdą prośbę służb kontroli wyznaczonych przez artykuł L8271-1-2.

W przypadku stwierdzenia mankamentu dotyczącego obowiązku deklaracji, jeżeli kontrola jest przeprowadzana przez urzędnika inspekcji pracy, urzędnik ten przekazuje do dyrektora regionalnego DIRECCTE (Directions régionales des enterprises, de la concurrence, de la consommation, du travail et de l’emploi) raport, na podstawie którego dyrektor może postanowić o nałożeniu kary grzywny administracyjnej).  Ponad 150 inspektorów pracy ma być odpowiedzialnych za monitorowanie posiadania przez delegowanych pracowników budowlanych dowodu (karty) tożsamości zawodowej. W przypadku naruszenia tego wymogu i niezadeklarowania pracownika, pracodawca będzie skazany na grzywnę w wysokości 2000 euro i 4000 euro w przypadku recydywy. MEDEF (Mouvement des Entreprises de France) broniła tej idei, ale rzemieślnicy budowlani są bardziej sceptyczni.

Autor: Ewelina Kozłowska, Radca Prawny